Dünyadan Haberler - Sayfa 4 - Deren Gümrük Müşavirliği

Myanmar'daki depremlerde can kaybı sayısı 3 bin 85'e yükseldi

Askeri yönetim yetkilileri tarafından yapılan açıklamaya göre, ülkede 28 Mart'ta meydana gelen depremlerde ölenlerin ve yaralananların sayısı arttı.

Depremlerdeki can kaybı sayısı 3 bin 85'e, yaralanan kişi sayısı 4 bin 715'e yükseldi.

Kayıp olduğu bildirilen 300'den fazla kişi için arama kurtarma çalışmaları devam ediyor.

Myanmar'daki depremler

Myanmar'ın orta kesimindeki Sagaing bölgesi yakınlarında, 28 Mart'ta 7,7 ve 6,4 büyüklüğünde 2 deprem meydana gelmişti.

Myanmar'ın yanı sıra deprem komşu Tayland ve Çin'de de şiddetli biçimde hissedilmişti.

Depremler ülkede büyük yıkıma yol açarken, can kaybının artmasından endişe ediliyor

Dünyadaki yeni kömür kapasitesi son 20 yılın en düşüğünde

Uluslararası sivil toplum kuruluşu Global Energy Monitor'ün, Küresel Kömürlü Santral Takipçisi Projesi kapsamında bu yıl 10'uncusunu hazırladığı "Yükseliş ve Çöküş" raporu yayımlandı. Rapor, dünyadaki neredeyse tüm kömürlü termik santralleri ve bu alandaki planları kapsıyor.

Rapora göre geçen yıl dünyada 44 gigavatlık yeni kömür santrali kapasitesi devreye alındı.

Bu, son 20 yılın en düşük seviyesi olarak öne çıkarken dünyada kömür kullanımının düşüş gösterdiğinin güçlü işareti olarak değerlendiriliyor. Dünyada geçen yıl devreye alınan 44 gigavatlık yeni kömür kapasitesine karşılık, 25,2 gigavatlık kurulu güçte termik santral kapandı. Böylece küresel kömür kapasitesi, 2024'te 18,8 gigavatla yıllık bazda yüzde 1'in altında artış gösterdi.

Geçen yıl devreye giren 44 gigavatlık yeni kömür kapasitesi, aynı zamanda 2004-2024 döneminde devreye alınan yıllık ortalama 72 gigavatlık kapasitenin de yaklaşık 30 gigavat altında kaldı.

Avrupa Birliği'nde (AB) devreden çıkarılan kömür santrali kapasitesinin 4 kat artması, geçen yıl devreye alınan toplam kömür kapasitesindeki artışın sınırlı kalmasında etkili oldu.

AB'de 2023'te 2,7 gigavatlık kömür santralleri devreden çıkarılırken bu miktar 2024'te 11 gigavata yükseldi. Almanya, kullanımına son verilen santral kapasitesinde 6,7 gigavatla başı çekti, Birleşik Krallık da son kömür santralini kapattı.

ABD'de geçen yıl emekli edilen kömür santrali kapasitesi 4,7 gigavatla 2015'ten beri en düşük seviyeye geriledi. ABD'de kalan kömür kapasitesinin yarısının 2035'e kadar kapatılmasının planlanmasına rağmen bazı enerji şirketleri bu planları geciktiriyor.

Çin ile Hindistan, dünyanın genelinden ayrışıyor

Dünyada Çin ile Hindistan dışındaki geliştirilmekte olan kömür kapasitesi de düşüş eğilimini 10'uncu yıla taşıdı. Geliştirilme aşamasındaki kapasite, 2015'teki 445 gigavat seviyesinden 2024'te 80 gigavata geriledi.

Öte yandan Çin, 2024'te rekor seviyede yeni kömür santrallerinin inşasına başladı. Kontrol altına alınmaması halinde bu yeni santrallerin, ülkenin 2025'te kömür tüketiminin zirveye ulaşmasının ardından düşüşe geçme taahhüdünü tehlikeye atma riski bulunuyor.

Hindistan da geçen yıl rekor seviyede yeni kömür santrali önerisinde bulundu. Hükümet, kömür kullanımını azaltma taahhüdünde bulunmasına rağmen bu planın ne zaman başlayacağına ilişkin net takvim belirlemedi.

Endonezya ile Malezya'nın kömürden çıkış taahhütleri, Filipinler'in kömür santrali izinlerini durdurma kararı ve Vietnam'daki adil dönüşüm planlarının geliştirilmesi gibi faktörlere bağlı olarak Güneydoğu Asya'da da yeni kömür projelerinin sayısı giderek azalıyor.

Güneydoğu Asya'da 2024'te yeni kömür santrali teklifinde bulunan tek ülke Endonezya olurken Latin Amerika'da ise kömür santrali önerileri büyük ölçüde azaldı. Brezilya ve Honduras'ta uzun süredir kömür santrali projeleri beklemedeyken Panama, 2026'ya kadar kömürden tamamen çıkma taahhüdünde bulundu.

Böylece geçen yıl yalnızda 8 ülke, yeni kömür santrali önerisi yaptı. Bu sayı, 2023'te 12 idi. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) üyesi 38 ülkede yeni kömür santrali önerileri 2015'teki 142 seviyesinden 5'e düştü.

Global Energy Monitor'ün Küresel Kömür Santrali Takipçisi Proje Yöneticisi Christine Shearer, rapora ilişkin değerlendirmesinde, geçen yıl devreye alınan kömür kapasitesindeki rekor düşüşe dikkati çekerek, "Geçen yıl temiz enerji dönüşümünün tam hızla ilerlemesine bağlı olarak kömürün gelecekte karşılaşacağı durumların habercisi oldu ancak özellikle dünyanın en zengin ülkelerinde kömür enerjisinin Paris Anlaşması'na uygun şekilde aşamalı kaldırılmasını sağlamak için hala çalışmak gerekiyor." ifadelerini kullandı.

Türkiye, dünyadaki eğilimleri takip ediyor

Rapora göre, Türkiye ise 2010'dan bu yana 92 gigavatın üzerinde kömür santrali projesini iptal etti. Bu miktar, şu anda işletmede olan kömür santrali kapasitesinin neredeyse 5 katına denk geliyor.

Şu anda Türkiye'deki tek yeni santral projesi, Kahramanmaraş'taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen 688 megavatlık iki ünite olarak öne çıkıyor.

Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Sorumlusu Elif Cansu İlhan, Türkiye'nin 2015'ten beri neredeyse tüm kömürlü termik santral projelerini iptal ederken yenilenebilir enerji kurulumlarını hızlandırarak dünyadaki eğilimleri takip ettiğini belirterek, "Raporda da gördüğümüz gibi kömür, tüm dünyada tedavülden kalkıyor. Türkiye’de kalan son termik santral projesi olan Afşin Elbistan A Santrali ek üniteleri de iptal edilir ve adil bir kömürden çıkış planı yapılırsa kömür bölgelerinin ve Türkiye'nin ekonomisi güçlenirken yurttaşlara insana yakışır, iklime uyumlu iş fırsatları sağlanabilir." değerlendirmesinde bulundu.

Fosil Yakıtların Ötesi Kampanyacısı Duygu Kutluay da Türkiye'de elektrik ihtiyacının tamamının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılandığı daha refah bir gelecek için başta kömür olmak üzere fosil yakıtlardan çıkmak gerektiği görüşünü dile getirdi.

Avrupa Birliği, ABD tarifelerine karşı önlem hazırlıyor

Von der Leyen, ABD'nin karşılıklı tarifeleri duyurmasının ardından, AB-Orta Asya Zirvesi için bulunduğu Semerkant'ta açıklama yaptı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın AB de dahil bütün ülkelere yönelik duyurduğu tarifelerin dünya ekonomisine büyük bir darbe olduğunu belirten von der Leyen, bundan derin üzüntü duyduğunu vurguladı.

Von der Leyen, karşılıklı tarifelerin muazzam sonuçlar doğuracağına işaret ederek, "Küresel ekonomi büyük zarar görecek, belirsizlik artacak ve korumacılık daha fazla yükselecek. Bunun sonuçları dünya çapında milyonlarca insan için korkunç olacak." dedi.

Enfalsyon artacak uyarısı

Tarifelerin etkilerinin hemen hissedileceğine ve dünya çapındaki tüketicilere zarar vereceğine dikkati çeken von der Leyen, "Milyonlarca vatandaş daha yüksek market faturalarıyla karşı karşıya kalacak. İlaçlar ve ulaşım daha pahalı olacak. Enflasyon artacak." diye konuştu.

Von der Leyen, belirsizliğin artacağını, tedarik zincirlerinin bozulacağını ve külfetli bürokrasi ortaya çıkacağını ifade ederek, ABD ile iş yapmanın maliyetinin büyük ölçüde artacağını anlattı.

Küresel ticaret sisteminde bir düzen kalmadığına işaret eden von der Leyen, ABD'nin ticaret ortaklarını karmaşa ve kaos içine soktuğunu belirtti.

Von der Leyen, küresel ticaret sisteminde ciddi eksiklikler olduğu ve bazılarının bundan haksız menfaat elde ettiği konusunda ABD Başkanı Trump'a katıldığını dile getirdi.

Küresel ticaret sistemini ekonominin gerçeklerine uygun hale getirmek için yapılacak her türlü çabayı desteklemeye hazır olduğunu vurgulayan von der Leyen, "Ancak şunu da açıklığa kavuşturmak istiyorum. İlk ve son aracınız olarak tarifelere başvurmak sorunu çözmeyecektir." şeklinde konuştu.

Von der Leyen, transatlantik ticarette engelleri kaldırmak için ABD ile müzakere etmeye her zaman hazır olduklarını anımsatarak, "Aynı zamanda, karşılık vermeye de hazırız. Çelik üzerindeki tarifelere yanıt olarak ilk karşı önlem paketini zaten tamamlıyoruz. Şimdi, müzakereler başarısız olursa çıkarlarımızı ve işletmelerimizi korumak için daha fazla karşı önlem almaya hazırlanıyoruz." ifadelerini kullandı.

Yeni tarifelerin dolaylı etkilerinin neler olacağını yakından takip edeceklerine işaret eden von der Leyen, "Küresel kapasite fazlasını ve pazarımıza damping yapılmasını kabul etmeyiz." dedi.

Von der Leyen, Avrupa'nın çıkarlarını ve değerlerini savunacaklarını belirterek, sorunların müzakere yoluyla giderilebileceğini anlattı.

ABD tarifelerinin kaçınılmaz olarak ortaya koyacağı etkilere hazırlıklı olmaları gerektiğini ifade eden von der Leyen, "Avrupa, bu fırtınayı atlatmak için ihtiyaç duyduğu her şeye sahip." diye konuştu.

ABD Başkanı Trump, yarından itibaren ABD'nin diğer ülkelere karşılıklı tarifeler uygulayacağını ve temel tarife oranının yüzde 10 olacağını duyurdu.

Bu kapsamda, Çin'e yüzde 34, AB’ye yüzde 20, Vietnam'a yüzde 46, Tayvan'a yüzde 32, Japonya'ya yüzde 24, Hindistan'a yüzde 26 oranında karşılıklı tarife uygulanması öngörülüyor.

Çin'den, ABD'nin "karşılıklı tarifeler" kapsamında gümrük vergilerini artırmasına tepki

Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, Çin'in karara karşı olduğu ve kendi haklarını ve çıkarlarını korumak için kararlı karşı tedbirler alacağı belirtildi.

ABD'nin "karşılıklı tarife" olarak adlandırdığı uygulamanın öznel ve tek taraflı değerlendirmelere dayandığı, bunun uluslararası ticaret kurallarına uygun olmadığı ve ilgili tarafların meşru haklarını ve çıkarlarını tehdit ettiğine değinilen açıklamada, "Bu, tipik bir tek taraflı zorbalık uygulamasıdır. Bu, yalnızca ABD'nin kendi çıkarlarına zarar vermekle kalmayacak, aynı zamanda küresel ekonomik kalkınmayı ve tedarik zinciri istikrarını da tehlikeye atacak." ifadesine yer verildi.

Açıklamada, ABD'nin uluslararası ticaretten zarar gördüğü iddiasıyla tüm ticaret ortaklarına "karşılıklılık" adı altında gümrük tariflerini yükselttiğine ancak bunun, yıllar içinde çok taraflı ticaret müzakereleri ile elde edilen çıkarlar dengesini ve ABD'nin de uluslararası ticaretten büyük fayda sağladığı gerçeğini göz ardı ettiğine dikkati çekildi.

ABD'nin çok sayıda ticaret ortağının bu konudaki memnuniyetsizliklerini ve açık muhalefetlerini dile getirdiği hatırlatılan açıklamada, "Tarih, tarifeleri artırmanın ABD'nin sorunlarını çözmeyeceğini kanıtlıyor. Ticaret savaşının kazananı olmaz, korumacılık çıkış yolu değildir." ifadeleri kullanıldı.

Açıklamada, ABD'ye tek taraflı tarif tedbirlerini iptal etmesi ve ticaret ortaklarıyla farklılıklarını eşit diyalog yoluyla uygun şekilde halletmesi çağrısında bulunuldu.

ABD, Çin'e yüzde 34 gümrük tarifesi uygulayacak

ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin yarından itibaren diğer ülkelere karşılıklı tarifeler uygulayacağını, temel tarife oranı yüzde 10'un üzerine, gümrük tarifeleri ve "ticaret önündeki parasal olmayan diğer engelleri ve sahtekarlık biçimlerini" de hesaba katarak ülkeye göre değişen oranda gümrük tarifleri açıklamıştı.

Bu kapsamda Çin'e yüzde 10 baz tarifeye ilave olarak yüzde 24 "karşılıklı tarife" olmak üzere toplam yüzde 34 ek gümrük tarifesi getirileceği bildirilmişti. Yeni tarifelerden yüzde 10'luk baz tarife 5 Nisan'da, yüzde 24'lük ek tarife ise 9 Nisan'da yürürlüğe girecek.

ABD Başkanı Trump, daha önce 1 Şubat'ta imzaladığı kararname ile Çin'den yapılan ithalata yüzde 10 gümrük vergisi getirmiş, söz konusu tarife 4 Şubat'ta yürürlüğe girmişti.

Trump, 4 Mart'ta, önceki kararnamede yaptığı değişiklikle Çin'e yönelik gümrük vergilerini yüzde 10'dan 20'ye yükseltmişti.

Pekin yönetimi de Trump'ın tarife artışlarına ABD'den ithal belirli ürünlere ilave gümrük vergileri ve ABD'li şirketlere yaptırımlarla karşılık vermişti.

Dünyanın en küçük kalp pili geliştirildi

Bilim insanları, insanlarda test edilmesine henüz birkaç yıl olduğunu belirtse de, bu kablosuz kalp pili tıpta çığır açan bir buluş olarak değerlendiriliyor.

Geçici kalp pillerine yeni alternatif

Dünyada milyonlarca insan, kalp ritmini düzenlemek için elektriksel uyarılar gönderen kalıcı kalp pillerine ihtiyaç duyuyor. Ancak yeni geliştirilen cihazın özellikle doğuştan kalp hastalığıyla dünyaya gelen ve ameliyat sonrası geçici bir kalp piline ihtiyaç duyan bebekler için önemli bir çözüm sunması bekleniyor.

Ayrıca yetişkin hastaların da kalp ameliyatlarının ardından normal ritimlerine dönmelerini sağlamak amacıyla kullanılabileceği ifade ediliyor.

Mevcut geçici kalp pilleri, kalp kasına dikilen elektrotlar ve hastanın göğsüne bağlanan kablolarla çalışıyor. Ancak pilin çıkarılması sırasında bazı komplikasyonlar yaşanabiliyor. Örneğin, 2012 yılında geçici kalp pili çıkarılan ABD’li astronot Neil Armstrong’un iç kanamadan hayatını kaybettiği biliniyor.

Vücutta kendiliğinden eriyor

Yeni geliştirilen ve yalnızca 1 milimetre kalınlığında, 3,5 milimetre uzunluğundaki kablosuz kalp pili, bir enjektör ucuna sığacak kadar küçük.

Cihaz, hastanın göğsüne yapıştırılan yumuşak bir yama ile eşleştiriliyor. Yama, düzensiz kalp atışlarını tespit ettiğinde, ışık sinyalleri göndererek kalp piline hangi ritmi uyaracağını bildiriyor.

Elektrik enerjisini, vücut sıvıları aracılığıyla kimyasal enerjiden üreten bir galvanik hücre ile çalışan cihazın, şu ana kadar fareler, sıçanlar, domuzlar, köpekler ve laboratuvar ortamındaki insan kalp dokularında başarılı sonuç verdiği belirtildi.

Tıpta çığır açan bir gelişme

Çalışmanın kıdemli yazarı, ABD Northwestern Üniversitesi’nden Prof. John Rogers, kalp pilinin 2 ila 3 yıl içinde insanlarda test edilmeye başlanabileceğini belirtti.

Çalışmayı değerlendiren Chicago Üniversitesi’nden Bozhi Tian ise "Bu yeni kalp pili, tıbbi teknolojide bir devrim niteliğinde. Sadece kardiyoloji alanında değil, sinir yenilenmesi, yara iyileşmesi ve akıllı implantlar gibi birçok alanda yeni imkanlar sunabilir" dedi.

Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, kalp hastalıkları dünya genelinde en fazla ölüme yol açan hastalıklar arasında yer alıyor.

Avrupa genelinde güvercinleri spor amaçlı vurmaya onay

Yeni düzenlemeyle İspanya, Fransa ve İtalya’da toplam 132 bin üveyik kuşunun avlanmasına izin verilecek.

Üveyikler, her yıl Sahra Altı Afrika’dan Avrupa kıtası boyunca göç ederek İngiltere ve Kuzey Avrupa ülkelerinde üremeye gidiyor. Ancak özellikle İspanya ve İtalya gibi ülkelerde, göç sırasında spor amaçlı avlanıyorlar.

Av yasağı üveyik nüfusunu artırmıştı

2021’de getirilen geçici av yasağı sayesinde Batı Avrupa’daki üveyik nüfusunda yüzde 25’lik bir artış sağlandı. İngiltere’de sayıları 2.000’e ulaşan kuşların, Fransa, İspanya ve Portekiz’deki popülasyonlarının da büyüdüğü tespit edildi.

BirdLife International isimli doğa koruma kuruluşu, av yasağının türlerin korunması için etkili bir yöntem olduğunu belirterek, yasağın kaldırılmasının üveyiklerin geleceği açısından risk oluşturduğunu vurguladı.

Kuruluşun kıdemli doğa koruma politikası yetkilisi Barbara Herrero, “Üveyikler, bırakıldıkları zaman kendilerini toparlamaya başladı. Ancak hükümetler, üzerlerine düşeni yapmadı. Av yasaklarını uygulamak ve yaşam alanlarını korumak yerine, hızla yasağı kaldırıyorlar. Bu kısa vadeli ve tehlikeli bir karar,” dedi.

Avcılar geleneksel ve ekonomik nedenlerle av yasağının kaldırılmasını savunuyor

Avrupa’daki avcılar ise av yasağının kaldırılmasını memnuniyetle karşıladı. İtalya Avcılık Federasyonu Başkanı Massimo Buconi, üveyik avının Veneto’daki av sezonunu açan geleneksel bir etkinlik olduğunu belirterek, “Bu, futbol sezonunun ilk günü gibi kutlanan önemli bir gün” dedi. Ayrıca, avlanan üveyiklerin mutfakta değerlendirildiğini ifade etti.

İspanya Kraliyet Avcılık Federasyonu’ndan Alejandro Martínez, üveyiklerin “sürdürülebilir avlanabilen” bir tür olduğunu savunarak, avcılığın sosyal, ekonomik ve kültürel bir yönü bulunduğunu dile getirdi. Martínez, “İspanya’da avcılık 6,5 milyar euro ekonomik gelir sağlıyor ve 200 bin kişiye istihdam yaratıyor. Bu faaliyet, kırsal bölgelerin gelişimi için kritik öneme sahip” dedi.

AB Komisyonu: "Avcılığın sürdürülebilir şekilde yapılması için koşullar sağlandı"

AB Komisyonu’nun aldığı karara göre, av yasağının kaldırılması için belirlenen koşulların sağlandığı belirtildi. Yetkililer, yasağın kaldırılması için en az iki yıl süren nüfus artışı, hayatta kalma oranlarında yükselme ve güvenilir düzenleyici mekanizmaların bulunmasını şart koşmuştu. Bu şartların karşılandığı ifade edilerek, Batı Avrupa göç rotasında üveyiklerin yüzde 1,5’inin avlanmasına izin verildi.

Komisyon toplantısının tutanaklarında, "Estonya ve BirdLife dışındaki tüm üyeler, Batı göç yolunda yüzde 1,5’lik av kotasının getirilmesi konusunda mutabık kaldı. Önümüzdeki yıllarda avlanmanın kuş popülasyonuna etkisi yakından izlenecek" ifadelerine yer verildi.

Trump, tamamen insansız olan topraklara da gümrük vergisi getirdi

Buzullarla kaplı volkanik adalar, yalnızca penguenlere ev sahipliği yapıyor ve en son ziyaretin yaklaşık 10 yıl önce gerçekleştiği tahmin ediliyor.

Ancak bu durum, Beyaz Saray’ın açıkladığı ve yeni ticaret tarifelerinin uygulanacağı “ülkeler” listesinde yer almalarını engellemedi.

"Yeryüzünde hiçbir yer güvende değil"

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Yeryüzünde hiçbir yer güvende değil” ifadelerini kullandı.

Avustralya’nın farklı bölgeleriyle birlikte bazı dış toprakları da Trump yönetiminin vergi listesinde yer aldı. Bu bölgeler arasında Cocos (Keeling) Adaları, Christmas Adası ve Norfolk Adası bulunuyor.

Norfolk Adası, yalnızca 2.188 kişilik bir nüfusa sahip ve Sydney’in 1.600 kilometre kuzeydoğusunda yer alıyor.

Ancak bu küçük ada, ABD’nin geri kalan Avustralya’ya uyguladığı yüzde 10’luk tarifeye kıyasla yüzde 29’luk ek vergiye tabi tutuldu.

Norfolk Adası’nın başlıca ihracat kalemi, 2023 yılında ABD’ye satılan 413 bin dolarlık deri ayakkabı oldu.

Başbakan Albanese, “Norfolk Adası’na %29 gümrük vergisi getirilmiş. Saygıyla söylüyorum ama Norfolk Adası’nın, ABD gibi devasa bir ekonomiyle ticari rakip olduğunu düşünmüyorum. Bu durum, Trump’ın kararlarının ne kadar rastgele olabileceğini gösteriyor” dedi.

Issız adalardan ABD'ye "makine ve elektrik" ihracatı

Heard Adası ve McDonald Adaları’nın ticaret verileri daha da kafa karıştırıcı. Bölgede bir balıkçılık faaliyeti bulunsa da hiçbir bina veya insan yerleşimi bulunmuyor.

Buna rağmen Dünya Bankası verilerine göre ABD, 2022 yılında bu adalardan 1,4 milyon dolarlık ithalat yaptı.

Kaydedilen en büyük ithalat kalemi ise "makine ve elektrik" ürünleri olarak listelendi. Ancak bu ürünlerin ne olduğu net olarak açıklanmadı.

Önceki beş yılda Heard Adası ve McDonald Adaları'ndan ABD'ye yapılan ithalat yıllık 15 bin ila 325 bin dolar arasında değişirken, 2022’de yaşanan büyük artış dikkat çekti.

Konuya ilişkin Beyaz Saray, Avustralya Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı ile Avustralya Antarktika Bölümü’ne yorum için ulaşıldı.

Sakız çiğnemeyi seviyor musunuz? 250 bin mikroplastik çiğniyor olabilirsiniz

Kuzey İrlanda’daki Queen’s Üniversitesi tarafından yürütülen ve Journal of Hazardous Materials dergisinde yayımlanan çalışma, sakız çiğnemenin vücuda potansiyel olarak zararlı maddelerin girmesine yol açabileceğini gösterdi.

Mikroplastikler, daha büyük plastik ürünlerin parçalanmasıyla oluşan küçük plastik parçacıklarıdır.

Sentetik kumaşlardan gelen mikro fiberler gibi kaynaklardan yayılırlar.

Araştırmada, mikroplastiklerin zamanla daha da küçük parçalara ayrılarak nanoplastiklere dönüştüğü ve bunların da tükürükte tespit edildiği belirtildi.

Sakız, plastik maruziyetinin göz ardı edilen bir kaynağı olabilir

Araştırmanın yazarlarından ve Queen’s Üniversitesi Küresel Gıda Güvenliği Enstitüsü’nden Dr. Cuong Cao, mikro ve nano plastik kirliliğinin küresel bir sorun olduğuna dikkat çekerek, “Çalışmamız, bu plastikleri tespit etmek için etkili ve erişilebilir bir yöntem sunarken, sakız gibi göz ardı edilen maruziyet kaynaklarını da ortaya koyuyor” dedi.

Dr. Cao, bulguların mikro ve nano plastik tespitinde önemli bir boşluğu doldurduğunu belirterek, sakız çiğnemenin plastik maruziyetine yol açabilecek bilinmeyen bir etken olduğuna vurgu yaptı.

Güvenli bir çiğneme süresi olmayabilir

Araştırmada, mikroplastiklerin tükürüğe ne kadar geçtiğini ölçmek için “otomatik Raman spektroskopisi” adı verilen bir teknik kullanıldı.

Araştırmacılar, mikro ve nano plastiklerin vücuda farklı yollarla girebildiğini ve sindirim sistemi, akciğerler ve üreme sistemine zarar verebileceğini belirtti.

Çalışmaya katılan Queen’s Üniversitesi doktora araştırmacısı Udit Pant, analiz edilen tükürük örneklerinin üç farklı zaman diliminde toplandığını ifade etti:

0-20 dakika

20-40 dakika

40-60 dakika

Pant, “Şaşırtıcı şekilde, tüm örneklerde mikro ve nano plastiklere rastlandı. Bu da sakız çiğneme süresinin güvenli olup olmadığına dair bir sınır olmayabileceğini gösteriyor” dedi.

Bilim insanları, bu tür parçacıkların insan sağlığı üzerindeki uzun vadeli etkilerinin bilinmediğini vurgularken, çalışmada kullanılan yöntemin plastik kirliliğini azaltmaya yardımcı olabilecek daha uygun maliyetli bir araç sunabileceğini ifade etti.

Dinozorlarla ilgili yeni keşif: Ayak izleri bir arada yaşadıklarını ortaya koydu

Edinburgh Üniversitesi'nden bir ekip, adanın Trotternish Yarımadası'ndaki Prens Charles Noktası'nda bulunan 131 ayak izini inceledi. Çalışmada, T-Rex’in atalarından olan ve cip büyüklüğündeki etçil megalosaur’ların nadir izleri ile filin iki ila üç katı büyüklüğündeki uzun boyunlu otçul sauropodların büyük, dairesel izlerine rastlandı.

Araştırmacılar, bölgedeki izlerin bir zamanlar jeologlar tarafından balıkların dinlenme yuvaları olarak değerlendirildiğini belirtti. Ancak yapılan analizler, bu izlerin Orta Jura dönemindeki dinozorların çevresel tercihleri ve davranışlarına dair önemli ipuçları sunduğunu gösterdi.

Lagünlerin etrafında toplandılar

Bilim insanları, çok yönlü ayak izleri ve yürüyüş şekillerini inceleyerek, bu tarih öncesi canlıların günümüzdeki hayvanların su kaynakları çevresinde toplandığı gibi lagün kenarlarında bir araya geldiklerini tespit etti.

Araştırmayı yöneten Tone Blakesley, "Prens Charles Noktası’ndaki ayak izleri, etçil theropodlar ile otçul ve uzun boyunlu sauropodların evrimlerindeki önemli bir dönemde nasıl davrandıklarını ve hangi ortamları tercih ettiklerini anlamamıza yardımcı oluyor" dedi.

Bilim insanları, dinozorların kuru çamur düzlükleri yerine sığ lagün ortamlarını tercih ettiğini belirtti.

Yeni keşifler bekleniyor

İlk üç ayak izi, beş yıl önce Edinburgh Üniversitesi'nden bir öğrenci ve ekibi tarafından kıyı şeridinde keşfedildi. Daha sonra bölgede bulunan diğer izler, burayı İskoçya'daki en geniş dinozor ayak izi alanlarından biri haline getirdi. Uzmanlar, yeni keşiflerin yapılmasını beklediklerini söylüyor.

Araştırma ekibi, alanı ayrıntılı şekilde incelemek için binlerce hava fotoğrafı çekip, fotogrametri yöntemiyle ayak izlerinin 3D modellerini oluşturdu.

Edinburgh Üniversitesi Paleontoloji ve Evrim Profesörü Steve Brusatte, bölgenin tarihî önemine dikkat çekerek, "Prens Charles Noktası, İskoç tarihinin ve tarih öncesinin birleştiği bir yer. Bonnie Prens Charlie 1746’da burada kaçarken, belki de dinozorların ayak izlerini takip ediyordu" dedi.

Araştırma, PLOS One dergisinde yayımlandı ve Leverhulme Trust ile National Geographic Society tarafından finanse edildi.

Gazze’de fırınlar kapandı, hastanelerde ağrı kesiciler karneyle veriliyor

Uluslararası yardım kuruluşları, İsrail’in temel ihtiyaç malzemelerinin girişine izin vermesi için dünya ülkelerine çağrıda bulunarak, Tel Aviv yönetiminin uluslararası insancıl hukuka uyması gerektiğini vurguluyor.

Özellikle yakıt sıkıntısının hayati önem taşıdığına dikkat çeken kuruluşlar, fırınlardan hastane jeneratörlerine, su kuyularından arıtma tesislerine kadar birçok kritik yerin çalışamaz hale geldiğini belirtiyor.

NGO ActionAid, İsrail’in insani yardımı durdurmasını “dehşet verici” olarak nitelendirerek, “yeni bir açlık ve susuzluk döngüsünün” başladığını duyurdu.

İsrail: Gıda yeterli, Hamas stok yapıyor

İsrail ordusuna bağlı COGAT birimi, ocak ayındaki geçici ateşkes sırasında 25.200 kamyonun Gazze’ye yaklaşık 450 bin ton insani yardım taşıdığını belirterek, "Bu, savaş boyunca Gazze’ye giren toplam yardım kamyonlarının üçte biri. Eğer Hamas halkına ulaştırırsa, yiyecek yeterli olur." açıklamasını yaptı.

Ancak BM Sözcüsü Stephane Dujarric, İsrail’in “Gazze’de uzun süre yetecek kadar gıda var” iddiasını “saçma” olarak nitelendirdi.

Fırınlar kapanıyor, açlık büyüyor

Gazze’nin kuzeyindeki bir fırının önünde toplanan Filistinliler, ekmek kıtlığının felakete yol açacağını söylüyor. BM’nin Dünya Gıda Programı (WFP) ile çalışan 25 fırından biri olan bu işletme, yakıt ve un sıkıntısı nedeniyle kapandı.

Torunları için ekmek bulmaya çalışan Abu Alaa Jaffar, "Ekmek bizim temel gıdamız. Fırınların kapanması açlığın daha da kötüleşeceği anlamına geliyor.” dedi.

Fırınların kapanmasıyla birlikte, bir çuval unun karaborsada 500 şekele (yaklaşık 135 dolar) kadar çıktığı bildiriliyor.

Hastaneler alarm veriyor

Gazze’deki hastaneler, savaşın başladığı günden bu yana en ağır krizle karşı karşıya. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, yaralıları kabul eden hastanelerin yarısından fazlası artık tamamen dolu.

Kırık kemikleri sabitlemek için kullanılan cihazların tükendiği, anestezi, antibiyotik ve serum stoklarının bitmek üzere olduğu belirtiliyor. WHO, hamile kadınlar için gerekli ilaç ve malzemelerin de kısa süre içinde tükenebileceği konusunda uyarıda bulunuyor.

Amerikalı cerrah Dr. Mark Perlmutter, BBC’ye yaptığı açıklamada, Gazze’de çalıştığı sırada ameliyat için röntgen cihazı dahi bulamadığını, çocuk hastaların kırıklarını sabitlemek için matkap uçları kullanmak zorunda kaldığını söyledi.

“Hastalarımı ameliyat öncesi temizleyemiyordum. Ellerimi bile yıkayamıyordum çünkü sabun yoktu.” diyen Dr. Perlmutter, yeni bir toplu yaralanma vakasında "basit müdahalelerle kurtulabilecek insanların hayatını kaybedeceğini” belirtti.

İsrail’e yönelik uluslararası baskı artıyor

BM’nin Gazze’deki en büyük insani yardım kuruluşu olan UNRWA, stoklarının sadece birkaç gün içinde tükeneceğini duyurdu.

Geçtiğimiz yıl, Uluslararası Adalet Divanı (UAD), İsrail’e acil insani yardım sağlanması için önlem alma çağrısında bulunmuştu. Ancak Gazze’ye yönelik ablukanın daha da sıkılaştırılması, uluslararası baskının artmasına neden oldu.

Güney Afrika, UAD’ye başvurarak İsrail’in Gazze’de soykırım işlediği iddiasıyla dava açtı. İsrail ise bu suçlamaları “asılsız” olarak reddediyor.

İsrail’in 7 Ekim 2023’te Hamas’ın düzenlediği saldırılara yanıt olarak başlattığı savaşta, Filistinli sağlık yetkililerine göre şu ana kadar 50 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti.

Arap arabulucular, ateşkesi yeniden sağlamak için girişimlerini sürdürüyor. Hamas, geçtiğimiz hafta Mısır’ın sunduğu yeni bir ateşkes teklifini kabul ettiğini duyurdu. Ancak İsrail, ABD ile koordineli olarak kendi karşı teklifini sunduğunu açıkladı.

Şu ana kadar herhangi bir ateşkes anlaşmasına varıldığına dair bir işaret bulunmuyor.

Slovakya, 350 ayının vurularak öldürülmesini onayladı

Başbakan Robert Fico liderliğindeki hükümet, kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ülkedeki tahmini 1.300 boz ayının 350’sinin öldürüleceğini duyurdu. Kararın, artan ayı saldırıları nedeniyle halkın güvenliği için alındığı belirtildi.

Başbakan Fico, “İnsanların ormana girmekten korktuğu bir ülkede yaşayamayız.” dedi.

Bu kapsamda, ayıların vurulmasına izin veren özel olağanüstü hal kararı genişletilerek Slovakya'nın 79 bölgesinden 55’ine yayıldı. Bu da ülkenin büyük bölümünün uygulama kapsamına girdiği anlamına geliyor.

Yasal korumalar gevşetildi

Başkent Bratislava’daki hükümet, daha önce de ayıların insan yerleşimlerine yaklaşması durumunda öldürülmesine izin veren yasal düzenlemeleri gevşetmişti. 2024 yılı sonuna kadar 93 ayının öldürüldüğü bildirildi.

Ancak yeni avlanma planı, çevrecilerden sert tepki aldı. Kararın uluslararası yükümlülüklere aykırı olduğunu belirten uzmanlar, uygulamanın yasa dışı olabileceğini öne sürdü.

Muhalefetteki İlerici Slovakya Partisi’nden Avrupa Parlamentosu Üyesi ve ekolojist Michal Wiezek, “Bu tamamen saçmalık.” diyerek hükümeti eleştirdi.

Wiezek, Çevre Bakanlığı’nın şimdiye kadar gerçekleştirilen avlanmalara rağmen ayı saldırılarını önleyemediğini belirterek, "Başarısızlıklarını örtbas etmek için şimdi daha fazla ayıyı öldürme kararı aldılar." ifadelerini kullandı.

Wiezek, her yıl binlerce ayı ile insan karşılaşmasının herhangi bir olay yaşanmadan geçtiğini belirterek Avrupa Komisyonu’nun devreye girmesini umduğunu söyledi.

Yetkililer ölümcül saldırıyı doğruladı

Slovak polisi, pazar gecesi Detva kenti yakınlarında ormanda ölü bulunan bir adamın ayı saldırısı sonucu hayatını kaybettiğini doğruladı. 59 yaşındaki adamın cumartesi günü yürüyüşe çıktıktan sonra kaybolduğu bildirildi.

Dağ kurtarma ekipleri tarafından bulunan adamın "baş bölgesinde ağır yaralanmalar" tespit edildiği açıklandı. Yerel bir sivil toplum kuruluşu, olay yerinde bir ayı inine ait izler bulunduğunu belirtti.

Ayılar siyasetin gündeminde

Slovakya’da artan ayı saldırıları, ülkede siyasi bir tartışma konusu haline geldi.

Mart 2024'te 31 yaşındaki Belaruslu bir kadın, Slovakya’nın kuzeyinde bir ayının kovalaması sonucu uçuruma düşerek hayatını kaybetmişti.

Birkaç hafta sonra ise büyük bir boz ayı, Liptovsky Mikolas kent merkezinde gündüz vakti sokaklarda koşarken ve yayalara saldırmaya çalışırken görüntülenmişti. Yetkililer, ayının avlanarak öldürüldüğünü açıklamış ancak çevreciler, vurulan hayvanın videodaki ayı olmadığını öne sürmüştü.

Çevre Bakanı Tomas Taraba, ülkede 1.300’den fazla ayı bulunduğunu belirterek, 800 ayının "yeterli bir sayı" olduğunu savundu. Ancak uzmanlar, nüfusun yaklaşık 1.270 civarında sabit kaldığını ifade ediyor.

Boz ayılar, Romanya’dan batı Ukrayna’ya, oradan da Slovakya ve Polonya'ya kadar uzanan Karpat Dağları boyunca yaygın olarak görülüyor.

Dünya, Trump'ın tarifelerine ne tepki verdi?

Meloni, Avrupa Birliği'ne yönelik yüzde 20’lik gümrük vergisini "yanlış" olarak nitelendirirken, Albanese, Avustralya ürünlerine getirilen yüzde 10'luk ithalat vergisinin "haksız" olduğunu söyledi.

Trump’ın duyurduğu yeni düzenlemeye göre, 5 Nisan'dan itibaren ABD’ye giren tüm ithal ürünlere yüzde 10’luk temel bir gümrük vergisi uygulanacak.

Avrupa Birliği ve Çin'in de aralarında bulunduğu yaklaşık 60 ülke ise 9 Nisan’dan itibaren daha yüksek oranlarda tarifelere tabi tutulacak.

Trump, alınan önlemlerin "Amerika’yı yeniden zengin yapacağını" savunarak, kararlarında "çok nazik davrandığını" ifade etti.

'Ticaret savaşını önlemeye çalışacağız'

Trump’a yakın bir isim olan Meloni, AB'ye yönelik tarifelerin "hiçbir tarafın çıkarına olmayacağını" belirterek, ABD ile bir anlaşmaya varmak için çalışacağını ve "ticaret savaşını önlemeye" odaklanacağını vurguladı.

İspanya Başbakanı Pedro Sánchez ise ülkesinin şirketlerini ve çalışanlarını koruyacaklarını belirterek, "açık bir dünya düzenine bağlı kalmaya devam edeceğiz" dedi.

İrlanda Ticaret Bakanı Simon Harris, ABD ile müzakereye hazır olduklarını ve bunun "en iyi yol" olduğunu ifade ederken, İrlanda Başbakanı Micheál Martin, Trump’ın kararını "derin üzüntü verici" olarak değerlendirdi ve bunun "kimseye fayda sağlamayacağını" söyledi.

'Bu tarifelerin bedelini Amerikalılar ödeyecek'

Avustralya Başbakanı Albanese, Trump’ın tarifelerinin "haksız" olduğunu belirterek, bu kararın en büyük zararını Amerikalı tüketicilerin göreceğini dile getirdi. Ancak Avustralya’nın misilleme yapmayacağını vurguladı.

"Fiyatların yükselmesine ve ekonomik büyümenin yavaşlamasına neden olacak bir yarışa girmeyeceğiz."

Çin ise Trump tarafından "en büyük suçlu" olarak tanımlandı ve Çin menşeli ürünlere %54 oranında gümrük vergisi getirildi.

Çin devlet haber ajansı Xinhua'da yayımlanan bir makalede, ABD’nin attığı adımlar "kendi kendini baltalayan bir zorbalık" ve "aşırı basitleştirilmiş bir misilleme oyunu" olarak nitelendirildi.

Brezilya karşı hamle yapmaya hazırlanıyor

Latin Amerika'nın en büyük ekonomisi olan Brezilya, Trump’ın %zde 10’luk tarifesine karşı "Ekonomik Karşılıklılık Yasası"nı Kongre’de onayladı.

Brezilya Dışişleri Bakanlığı, ikili ticarette "karşılıklılık ilkesini sağlamak için tüm olasılıkların değerlendirileceğini" ve Dünya Ticaret Örgütü'ne başvurulabileceğini açıkladı.

Güney Kore'de ise geçici Devlet Başkanı Han Duck-soo, küresel ticaret savaşının "artık bir gerçeklik haline geldiğini" belirterek, hükümetin "ticaret krizini aşmak için" adımlar atacağını ifade etti.

ABD'den uyarı: 'Misilleme yapmayın'

Trump’ın açıklamalarının ardından ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, diğer ülkeleri "misillemeden kaçınmaya" çağırdı.

"Eğer misilleme yaparsanız, gerilim tırmanır."

Öte yandan, ABD’nin en büyük iki ticaret ortağı olan Kanada ve Meksika’nın Trump’ın duyurusunda yer almaması dikkat çekti. Beyaz Saray, bu iki ülkeye yönelik tarifelerin daha önce alınan başkanlık kararnamelerine göre uygulanacağını belirtti.

Ancak Kanada Başbakanı Mark Carney, yeni tarifelerin yine de ülkesini etkileyeceğini belirterek, özellikle otomobillere getirilecek %25’lik gümrük vergisinin "milyonlarca Kanadalıyı doğrudan etkileyeceğini" söyledi.

Carney, "Bu tarifelere karşı önlem alacağız" diyerek, ABD’nin kararlarının "küresel ticaret sistemini temelden değiştireceğini" vurguladı.

ABD'de Trump yönetiminin araştırma kurumlarına yönelik kesintilerine karşı dava açıldı

Davacılardan Amerikan Halk Sağlığı Derneği (APHA) isimli araştırma kurumundan yapılan açıklamada, NIH'in şubatta araştırmalara yapılan federal hibelerde kesinti yapmaya başladığı ve yüzlerce projenin bilimsel olarak geçerli bir sebep sunulmadan iptal edildiği öne sürüldü.

Açıklamada, Trump yönetiminin araştırma kurumlarına yönelik yaptığı harcama kesintileri "siyasi güdümlü" şeklinde nitelendirilerek, kesintileri yapan NIH'e dava açıldığı belirtildi.

Federal hibelerde kesinti yapılmasının NIH'in bilime dayalı inceleme sürecini, ABD Kongresi'nin sağlık alanında eşitsizlikle mücadele yönündeki talimatlarını ve bazı federal düzenlemeleri ihlal ettiği savunulan açıklamada, hibelerin yeniden sağlanması gerektiği vurgulandı.

Açıklamada, hibelerin kesilmesi nedeniyle bazı projelerin yarıda kaldığı ve bunun vergilerin "boşa harcanması" anlamına geldiği kaydedildi.

NIH'den 9 Şubat'ta yapılan açıklamada, kurumun araştırma amaçlı üniversite ve tıp merkezlerine önemli fon sağlayan, çok sayıda federal hibe verdiğine işaret edilerek, hibe kalemlerinde "tesisler" ve "yönetim" olarak tanımlanan "dolaylı maliyetler" için kesintiye gidileceği duyurulmuştu.

New York Times, 18 Şubat'taki bir haberinde yaklaşık 1200 NIH çalışanının işine son verildiğini yazmıştı.

Katil İsrail, Suriye'ye hava saldırıları düzenledi

Suriye resmi haber ajansı SANA'nın haberine göre, İsrail uçakları Şam'daki Berze Mahallesi'nde bulunan Bilimsel Araştırma Binası çevresini ve Hama kent merkezi yakınlarını hedef aldı.

Saldırılarda can kaybı olup olmadığına ilişkin bilgi paylaşılmadı.

Vatana gazetesinin haberine göre, İsrail uçakları Hama Havalimanı ve çevresindeki noktalara 14'ten fazla hava saldırısı düzenledi.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, akşam saatlerinde Suriye’de bir dizi hava saldırısı yapıldığı doğrulandı.

Açıklamada, İsrail savaş uçaklarının, Hama Askeri Havaalanı ve Suriye'nin Humus iline bağlı T4 Askeri Havaalanının yanı sıra başkent Şam bölgesindeki askeri altyapıyı hedef aldığı belirtildi.

Soykırımcı İsrail, Dera kentinin batısını da havan ve topçu atışlarıyla vurdu

İsrail, Suriye'nin güneyinde yer alan Dera ilinin batısını da havan ve topçu atışlarıyla hedef aldı.

Akşam saatlerinde Suriye'nin başkenti Şam ile Hama ve Humus ilindeki bazı noktaları vuran İsrail, Dera'nın batı kırsalına da saldırılar düzenledi.

Baas rejiminin 8 Aralık 2024'te yıkılmasının ardından Suriye'nin güneyindeki bazı yerleşim yerlerini işgal eden İsrail, Dera ilinin Tel Cumu ve Tel Cabiye bölgelerini havan ve topçu saldırılarıyla hedef aldı.

Suriye'den İsrail'e tepki

Suriye yönetimi İsrail saldırılarına tepki gösterdi.Saldırılarda yaralananların olduğu bilgisi paylaşıldı.

Saldırıların "Suriye'yi istikrarsızlaştırmaya yönelik kasıtlı bir girişim" olduğu vurgulandı. Açıklamada Birleşmiş Milletler'e ve uluslararası kuruluşlara harekete geçme çağrısı yapıldı.

Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in, Suriye'de kısa sürede 5 ayrı noktaya hava saldırıları düzenlediğini ve bunun Hama Havalimanı'nın neredeyse tamamen tahrip olmasına, onlarca sivil ve askeri personelin yaralanmasına yol açtığı belirtildi.

İsrail'in Suriye topraklarına yönelik saldırılarının "şiddetle" kınandığı açıklamada, Birleşmiş Milletlerden, Tel Aviv yönetiminin ihlallerinin tekrarlanmasını engellemek için acil önlemler alması istendi.

Suriye Dışişleri Bakanlığı'ndan katil İsrail'e kınama

Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in, Suriye'de kısa sürede 5 ayrı noktaya hava saldırıları düzenlediğini ve bunun Hama Havalimanı'nın neredeyse tamamen tahrip olmasına, onlarca sivil ve askeri personelin yaralanmasına yol açtığı belirtildi.

İsrail'in Suriye topraklarına yönelik saldırılarının "şiddetle" kınandığı açıklamada, Birleşmiş Milletlerden, Tel Aviv yönetiminin ihlallerinin tekrarlanmasını engellemek için acil önlemler alması istendi.

İsrail uçakları, dün akşam saatlerinde Hama Havalimanı ve çevresindeki noktalara 14'ten fazla hava saldırısının yanı sıra Humus iline bağlı T4 Askeri Havaalanı ve başkent Şam'daki bir askeri altyapıya hava saldırıları, Dera ilinin batısına ise havan ve topçu saldırıları düzenlemişti.

İsrail'in Suriye topraklarındaki işgalini derinleştirmesi

İsrail ordusu, 1967'den beri işgal altında tuttuğu Golan Tepeleri'nde, buraya bitişik tampon bölgeyi 8 Aralık'ta işgal etmişti.

İsrail birlikleri, işgali tampon bölgenin de ilerisine taşıyarak başkent Şam'ın 20 kilometre yakınına ulaşmıştı.

İki ülke arasında 1974'te imzalanan Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması ile Golan Tepeleri'ndeki tampon bölge ve silahtan arındırılmış bölgenin sınırları belirlenmişti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suriye'nin güneyindeki işgalin kalıcı olacağı mesajı vermiş ve Suriye'nin egemenliğine aykırı olarak güney bölgesinin silahsızlandırılması talebinde bulunmuştu.